سکته مغزی یک بیماری جدی پزشکی با عواقب بسیار است. متاسفانه اغلب بیماران با کاهش قدرت و اختلال عملکردی و کیفیت پایین زندگی، روزهای خود را می‌گذرانند. در این مقاله سعی شده با آموزش انواع ورزش دست برای سکته مغزی و تمرینات کاربردی و مفید، سطح زندگی بیماران را ارتقا داده و به آن‌ها بیاموزد تا دوباره یاد بگیرند، زیرا که این بار قهرمان زندگی خود هستند.

سکته مغزی، یک بیماری جدی پزشکی

سکته مغزی یک مشکل رایج برای افراد به خصوص بعد از ۶۵ سالگی است. کسانی که زنده می‌مانند ممکن است از کیفیت پایین زندگی به دلیل آثار آسیب عصبی رنج ببرند. سکته مغزی یک بیماری جدی پزشکی با عواقب وسیع است. بیماران سکته مغزی اغلب تحت‌تاثیر کاهش قدرت و اختلالات عملکردی قرار می‌گیرند. کاهش مرگ‌ و میر ناشی از سکته مغزی پیشرفت بزرگی است، اما هنوز راه طولانی در جهت بهبود زندگی بازماندگان سکته مغزی در پیش است.

متاسفانه میزان بهبودی راکد و کیفیت پایین زندگی برای بازماندگان سکته مغزی بسیار رایج است. با برنامه‌هایی که بهبودی مناسبی را با ورزش، برای توانبخشی در اولویت قرار می‌دهند، بازماندگان سکته مغزی می‌توانند مهارت‌های حرکتی اساسی‌ای را برای بازیابی کیفیت بالای زندگی «دوباره یاد بگیرند».

به لطف پدیده‌ای که به «پلاستیسیته عصبی» معروف است، حتی آسیب دائمی مغز نیز ناتوانی را اجتناب ناپذیر نمی‌کند. سکته مغزی باعث از بین‌رفتن عملکرد فیزیکی می‌شود زیرا به طور موقت یا دائمی به قسمت‌هایی از مغز که مسئول این عملکردها هستند آسیب می‌رساند.

همین آسیب همچنین مسئول تغییرات رفتاری و شناختی است که از مشکلات حافظه و بینایی گرفته تا افسردگی و عصبانیت شدید را شامل می‌شود. هر یک از این تغییرات مربوط به ناحیه خاصی از مغز است که با استفاده از آنژیوگرافی مغز و عروق مغزی میزان آسیب بر اثر سکته مغزی مشاهده می‌شود.

به عنوان مثال، آسیب در نیم‌کره چپ مغز بیمار باعث ضعف و فلج در سمت راست بدن وی می‌شود. اگر سکته مغزی به سلول‌های مغزی در نیمکره راست آسیب برساند یا آنها را از بین ببرد، ممکن است بیمار برای درک نشانه‌های صورت یا کنترل رفتار خود دچار مشکل شود. با این حال، آسیب مغزی ناشی از سکته مغزی لزوما دائمی نیست؛ تمرینات ورزشی سکته مغزی بسیار تاثیرگذار است.

تاثیر ورزش در بهبودی بیماران بعد از سکته مغزی

فعالیت بدنی خطر سکته مغزی را بین ۲۵ تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد، اما فقط خطر سکته مغزی را کاهش نمی‌دهد. ورزش همچنین شانس بیمار را برای بازیابی عملکرد پس از سکته مغزی افزایش می‌دهد. متأسفانه، بازماندگان سکته مغزی همیشه متوجه نیستند که شانس بهبودی آنها بیشتر به تلاش‌های توانبخشی آنها مربوط می‌شود تا میزان اولیه آسیب مغزی که آنها متاسفانه تنها این آسیب را به یاد دارند.

بهبودی کامل تنها در صورتی امکان‌پذیر است که در ماه‌ها و سال‌های بعد اقدام مستقیم برای بازیابی عملکرد انجام شود. بیمار با پیروی از یک برنامه تمرینی تخصصی سکته مغزی که مناطق و عملکردهای خاصی را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند هماهنگی، قدرت و دامنه حرکتی خود را در سراسر بدن بازیابی کند. پس از سکته مغزی، حداکثر نیروی ارادی کاهش می‌یابد، سازماندهی مجدد سیستم عصبی مرکزی انجام می‌شود و تغییرات عضلات محیطی (به عنوان مثال، ضعف عضلانی) رخ می‌دهد.

هر یک از تمرینات و ورزش دست برای سکته مغزی که در این مقاله بیان می‌شود به گونه‌ای طراحی شده است که بدن و مغز بیمار را به روش‌های خاصی آماده کند. حرکات توسط متخصصان مورد اعتماد توانبخشی توصیه می‌شود که در ادامه به طور تخصصی، عضلات دست و هماهنگی عصبی عضلانی مورد توجه است.

طول درمان سکته مغزی چقدر است؟

دستاورد و نتایج درمان‌ها می‌توانند به سرعت یا به مرور زمان اتفاق بیفتند. سریع‌ترین بهبود معمولا طی ۳ تا ۴ ماه اول پس از سکته مغزی رخ می‌دهد، اما برخی از بازماندگان انواع سکته مغزی، در سال اول و دوم پس از سکته، به بهبود خود ادامه می‌دهند.

بازیابی حرکت دست و شانه پس از سکته مغزی، می‌تواند چالش برانگیز باشد. اگر بیمار نمی‌تواند به راحتی اشیاء را بگیرد و رها کند، نمی‌تواند بازوهای خود را به جلو حرکت دهد یا اصلا از بازوهای خود استفاده کند، یا تحرک کافی در بازوها ندارد، پس تمرینات قدرتی راهی عالی برای معکوس کردن آتروفی عضلانی است که ممکن است در دوران نقاهت رخ داده باشد.

عضلات آسیب دیده در اثر سکته مغزی عمدتا به دلیل عدم فعالیت، ضعیف می‌شوند. به همین دلیل است که توانبخشی بسیار مهم است. هنگامی که بیمار دامنه حرکتی بازو و مچ دست خود را به دست آورد، آماده است تا با این تمرینات پیشرفته، عضلات خود را تقویت کند. بهتر است چند جلسه ابتدایی بعد از سکته مغزی را به همراه متخصص توانبخشی انجام دهید تا حرکت صحیح را بیاموزید.

تمرینات قدرتی دست بعد از سکته مغزی

فعالیت‌های قدرتی-استقامتی-عضلانی یا به عبارتی تمرینات قدرتی دست بعد از سکته مغزی شامل موارد ذیل است:

1. تمرینات مقاومتی اندام‌ها با استفاده از وزنه‌های آزاد
2. فعالیت‌های تحمل وزن یا تحمل هر وزن جزئی
3. نوارهای کشسان
4. سیم پیچ‌های فنری
5. قرقره و تمرینات دایره‌ای
6. تمرینات اکتیو و پویا

تعداد دفعاتی که یک تمرین را بیمار می‌تواند تکرار کند، بستگی به توانایی بیمار دارد. اغلب در ابتدا ۳ تکرار از هر تمرین کافی است. هدف، قرار دادن افزایش به ۱۰ تکرار است. به خاطر داشته باشید که هنگام خستگی ماهیچه‌ها، بیمار باید استراحت کند تا از بروز آسیب جلوگیری شود.

۵ تمرین کششی سطح ساده برای تقویت دست بیمار سکته مغزی

حرکات کششی و تمرینات دست سکته مغزی عبارتند از:

1. باز کردن (اکستنشن) و خم کردن (فلکشن) مچ دست
2. باز کردن و خم کردن انگشت شست
3. چرخاندن کف دست به بالا و پایین
4. خم کردن و باز کردن مچ دست
5. خم کردن مچ دست به راست و چپ

باز کردن (اکستنشن) و خم کردن (فلکشن) مچ دست

برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:

1. بازوی خود را روی میز قرار دهید.
2. مچ دست را از لبه میز آویزان کنید.
3. کف دست رو به پایین باشد.
4. مچ دست را به بالا و پایین حرکت دهید.
5. وقتی یک سری با کف دست رو به پایین انجام دادید، همین تمرین را به صورتی انجام دهید که کف دست رو به بالا باشد.
6. تکرار سه ست ۱۰ تایی برای کف دست رو به پایین و سه ست ۱۰ تایی با کف دست رو به بالا.
7. برای هر دست تمرین را تکرار کنید.

باز کردن و خم کردن انگشت شست

تمرین باز کردن و خم کردن انگشت شست را به این صورت انجام دهید:

1. ابتدا کف دست را باز کنید و عدد ۵ را نشان دهید.
2. سپس انگشت شست را به داخل خم کنید و عدد ۴ را نشان دهید.
3. تعداد ۳ ست ۱۰ تایی این حرکت را برای هر کدام از دست‌ها تکرار کنید.

چرخاندن کف دست به بالا و پایین

حرکت ورزشی چرخاندن کف دست به بالا و پایین را به شکل زیر انجام دهید:

1. دست خود را روی میز قرار دهید بطوری که کف دست رو به بالا باشد.
2. با دست دیگر خود دست‌تان را بگیرید و بچرخانید.
3. تنها با نوک انگشتان دست دیگر، کف دست را بچرخانید.
4. یک بار کف دست رو به بالا باشد و در چرخش کف دست روی میز قرار گیرد.
5. این تمرین را برای هر دست ۲۰ بار تکرار کنید.

این تمرین به مغز شما کمک می‌کند دوباره اتصالات عصبی عضلانی برقرار شود.

خم کردن و باز کردن مچ دست

تمرین ورزشی خم کردن و باز کردن مچ دست را به صورت زیر انجام دهید:

1. در حالی‌که آرنج خود را روی میز تکیه داده‌اید مطابق شکل با دست دیگر کف دست خود را گرفته و به بالا خم کنید و ۵ ثانیه مکث کنید.
2. سپس به پایین خم کنید و ۵ ثانیه مکث کنید.
3. این تمرین را برای هر دست ۲۰ بار تکرار کنید.

خم کردن مچ دست به راست و چپ

تمرین خم کردن مچ دست به راست و چپ را به شکل زیر انجام دهید:

1. کف دست خود را روی میز قرار دهید.
2. با دست دیگر مچ دست را به سمت چپ خم کنید.
3. ۵ ثانیه مکث کنید و حالا مچ دست را به راست خم کنید و ۵ ثانیه مکث کنید.
4. این تمرین را برای هر دست ۲۰ بار تکرار کنید. یعنی ۱۰ بار به چپ و ۱۰ بار به راست.

توجه داشته باشید که تمام تمرینات ورزشی دست برای بیمار سکته مغزی که بیان شد، باید با تمرکز و به آهستگی انجام گیرد.

تقویت حرکت انگشتان دست در سکته مغزی با چند بازی عالی و مفید

در ادامه چند بازی عالی که برای حرکت انگشتان دست در سکته مغزی و هماهنگی عصب و عضله مفید است را، پیشنهاد می‌دهیم. این تمرینات ورزشی عبارتند از:

1. جابجا کردن و چیدن سکه روی هم
2. بستن دکمه‌های پیراهن
3. بازی‌هایی که صفحه و مهره دارند مانند منچ، تخته نرد و شطرنج
4. چیدن پازل
5. پیانو یا کیبورد زدن (البته پیانوی مجازی با اپلیکیشن هم مفید است)

برای اینکه بازی‌ها جذاب‌تر شوند می‌توانید تنوعش را بیشتر کنید یا جایزه تعیین کنید.

۳ ورزش دست برای افراد سکته مغزی و هماهنگی عصب و عضله

۳ تمرین سطح متوسط برای تقویت هماهنگی عصب و عضله دست بیمار سکته مغزی در ادامه بیان می‌شود. این تمرینات و حرکات ورزشی شامل موارد زیر است:

1. تمرین گرفتن و رها کردن
2. چرخاندن فرفره ای مداد روی میز
3. تمرین خم کردن نوبتی انگشتان دست

تمرین گرفتن و رها کردن

تمرین گرفتن و رها کردن را به صورت زیر انجام دهید:

1. مانند تصویر، مدادی را روی میز قرار دهید و به آرامی دستان خود را به سمت مداد که در سمت دیگر میز است بکشید.
2. مداد را با نوک انگشتان خود بگیرید و ۵ ثانیه مکث کنید.
3. در حالی‌که مداد در میان انگشتانتان قرار دارد دست خود را به بالا و پایین به آرامی حرکت دهید.
4. حالا به سمت گوشه‌های میز دستتان را حرکت دهید.
5. حالا مداد را به آرامی روی میز رها کنید.
6. این تمرین را برای هر دست ۱۰ بار تکرار کنید و تمام عرض و طول میز را طی کنید، بطوری که مداد را خیلی نرم گرفته‌اید و فشار زیاد ندهید.

چرخاندن فرفره ای مداد روی میز

تمرین چرخاندن فرفره ای مداد روی میز را به شکل زیر انجام دهید:

1. مانند تصویر ذیل، مدادی را روی میز قرار دهید.
2. با نوک انگشتان سعی کنید مداد را مانند فرفره در محور مرکزی خود بچرخانید.
3. سعی کنید مداد از میز نیفتد و همچنین از حرکت هم نایستد.
4. برای یک الی ۳ دقیقه این تمرین را ادامه دهید.

سعی کنید با دست غیر غالب خود هم تمرین را انجام دهید. سخت است می‌دانیم ولی شما یک قهرمانید و سعی خود را بکنید.

تمرین خم کردن نوبتی انگشتان دست

برای انجام تمرین خم کردن نوبتی انگشتان دست به شکل زیر عمل کنید:

1. ابتدا با انگشت شست و اشاره خود یک حرف O انگلیسی بسازید.
2. سپس آرام و با گفتن شماره دو، سه و چهار هریک از انگشتان را نوبتی به نوک شست برسانید.
3. این تمرین را برای هر کدام از دستها ۵ بار تکرار کنید.

۹ تمرین قدرتی سطح ساده و ورزش دست در سکته مغزی

در ادامه ۹ ورزش دست در سکته مغزی که به تقویت انگشتان بیماران مبتلا به سکته مغزی کمک می‌کنند را بیان می‌کنیم. این تمرینات و حرکات ورزشی عبارتند از:

1. غلت دادن و نگهداشتن
2. خم کردن مچ دست
3. گرفتن و فشار دادن
4. گرفتن با نوک انگشتان
5. باز کردن شست
6. فشار دادن و هول دادن
7. خم کردن قدرتی انگشتان
8. چرخش شست
9. فشار جانبی انگشتان

تمرین قدرتی غلت دادن و نگهداشتن

اولین ورزش دست برای سکته مغزی که در این بخش معرفی می‌کنیم، تمرین قدرتی غلت دادن و نگهداشتن است. این تمرین ورزشی را به صورت زیر انجام دهید:

1. دست خود را روی میز قرار دهید و بطری آب نیم لیتری یا وزنه نیم کیلویی استوانه شکلی را با دست دیگر روی کف دست خود قرار دهید.
2. اجازه دهید انگشتان ریلکس باشند و کف دست وزن بطری را حس کند.
3. ایرادی ندارد اگر کمی انگشتان‌تان به بالا خم شد، این به خاطر کشیدگی عضلات کف دست است.
4. حالا به آرامی انگشتان خود را خم کنید و اجازه دهید بطری در کف دستتان بغلتد و سپس بطری را با انگشتان‌تان محکم بگیرید.
5. سپس انگشتان را باز کنید و اجازه دهید غلت بخورد و به سمت انگشتان‌تان برگردد.
6. این تمرین را برای هر دست ۲۰ بار تکرار کنید.

تمرین قدرتی خم کردن مچ دست

این تمرین مانند حرکت قدرتی جلو بازو است ولی با این تفاوت که برای قوی کردن عضلات روی ساعد و خم کننده‌های مچ دست استفاده می‌شود. این حرکت ورزشی را به شکل زیر انجام دهید:

1. آرنج خود را روی میز تکیه دهید و با دست دیگر مچ دست خود را حمایت کنید.
2. بطری آب را بگیرید و به بالا خم کنید.
3. ۵ ثانیه مکث کنید و حالا آرام آرام به پایین باز کنید و مراقب باشید بطری از انگشتان‌تان رها نشود.
4. این تمرین را برای هر دست ۳ تا ست ۵ تایی تکرار کنید.
5. در صورتی‌که حین اجرای تمرین احساس سوزش در مچ دست کردید، وزنه سبک‌تری را امتحان کنید و هم مچ دست خود را با دست دیگر محکمتر و از بالاتر دست نزدیک به کف دست بگیرید.

تمرین قدرتی گرفتن و فشار دادن

یکی دیگر از ورزش های دست در سکته مغزی که در این بخش معرفی می‌کنیم، تمرین قدرتی گرفتن و فشار دادن است. برای انجام این حرکت به صورت زیر عمل کنید:

1. توپ فیزیوتراپی را با کف دست محکم بگیرید و بین کف دست و انگشتان فشار دهید.
2. این تمرین را بری هر یک از دست‌ها ۳ تا ست ۱۰ تایی تکرار کنید.

تمرین گرفتن با نوک انگشتان

برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:

1. توپ فیزیوتراپی را در حالی‌که انگشتان‌تان به حالت کشیده است بین انگشتان و شست گرفته و نگهدارید و فشار دهید.
2. این تمرین را برای هر یک از دست‌ها سه تا ست ۷ تایی تکرار کنید.

تمرین باز کردن شست

برای انجام این تمرین ورزشی به صورت زیر عمل کنید:

1. توپ را روی کف دست خود با نوک شست نگهدارید.
2. سعی کنید بدون اینکه توپ بیفتد شست را باز کنید و توپ را به بالا و پایین هول دهید.
3. این تمرین را برای هر دست ۱۵ بار تکرار کنید.

تمرین فشار دادن و هول دادن

برای انجام این حرکت ورزشی به صورت زیر عمل کنید:

1. توپ را روی میز قرار دهید و با کف دست به توپ فشار دهید و توپ را به جلو و عقب برانید.
2. این تمرین را برای هر دست ۲۰ بار تکرار کنید.

تمرین خم کردن قدرتی انگشتان

تمرین خم کردن قدرتی انگشتان دست را به صورت زیر انجام دهید:

1. توپ را در کف دست خود قرار دهید و بدون کمک‌گیری از شست، نوک انگشتان را محکم به توپ فشار دهید و باز کنید.
2. این تمرین را برای هر دست ۵۰ ست ۷ تایی انجام دهید.

تمرین چرخش شست

تمرین چرخش شست را به صورت زیر انجام دهید:

1. توپ را در کف دست قرار دهید و مطابق شکل با حرکت چرخشی شست به صورت کنترلی توپ را بچرخانید.
2. این حرکت را یک بار در جهت عقربه‌های ساعت و یکبار در خلاف جهت عقربه‌های ساعت برای ۳ بار به مدت ۳۰ ثانیه تکرار کنید.

تمرین فشار جانبی انگشتان

حرکت ورزشی فشار جانبی انگشتان دست را به صورت زیر انجام دهید:

1. توپ را مانند تصویر بین انگشتان نگه دارید و سعی کنید در حالی‌که انگشتان کشیده هستند توپ را بین خود بفشارند و توپ نیز نیفتد.
2. این تمرین را برای هر دو دست و تمام انگشتان به صورت ۳ دور تکرار کنید.
3. هر دو انگشت را ۵ بار بهم فشار دهید.

چرخش ران به داخل یا آنتی ورژن ران (Anteversion) عارضه‌ای است می‌تواند کودکان را درگیر نموده و باعث مشکلاتی در راه رفتن آن‌ها شود.

چرخ ران به داخل یا آنتی ورژن (Anteversion)

چرخش ران به داخل یا آنتی ورژن یکی از رایجترین دلایل بد راه رفتن درکودکان بالاتر از ۳ سال است و بر اثر پیچیدن ران ایجاد می‌شود. هنگامی که ناحیه پایین استخوان پا با قسمت بالای آن مقایسه می‌شود، در استخوان ران یک چرخش داخلی دیده می‌شود.

این چرخش در بدو تولد بیشتر است و تا سن ۱۲ سالگی کمی بهبود می‌یابد و از سن ۱۲ تا ۱۶ سالگی این تغییر محسوس‌تر است و چرخش کاملا بهبود پیدا می‌کند. چرخش ران به داخل، پیچش داخلی استخوان ران است.

این استخوان بین لگن و زانو قرار گرفته است. چرخش ران باعث چرخش پا و نیز چرخش زانو به داخل می‌شود و می‌تواند باعث کبوتری شدن انگشتان پا یا خم شدن آنها شود.

چرخش زانو به داخل در کودکان و بزرگسالان

چرخش زانو به داخل معمولا خود را تا سن ۲ تا ۴ سالگی نشان می‌دهد (این سن زمانی است که چرخش داخلی لگن انجام می‌شود) و درسن ۵ تا ۶ سالگی این چرخش ملموس‌تر است. این شرایط در دختران بیشتر از پسران اتفاق می‌افتد.

اغلب اوقات و نه همیشه این عارضه به صورت همزمان در هر دو مفصل ران رخ می‌دهد. زمانی که زانو و پای کودک به داخل چرخش داشته باشد ساق پایش هم خم می‌شود؛ این خمیدگی ساق پا باعث ایجاد تعادل بیشتر هنگام ایستادن می‌شود.

عوارض چرخش ران به داخل چیست؟

در افرادی که دچار چرخش ران به داخل هستند هنگام راه رفتن به صورت طبیعی با قرار دادن پاها در کنار یکدیگر با مشکل مواجه هستند و تعادل نسبتا نامطلوبی دارند. این عارضه باعث می‌شود که این افراد بیشتر از حالت طبیعی لیز بخورند یا روی زمین بیفتند.

این شرایط خود به خود تا سن ۶ الی ۸ سالگی بهبود میابد و هنگام ورود به سن بزرگسالی این عارضه از بین میرود.

درد زانو عارضه‌ای است که می‌تواند در سالمندان، جوانان و کودکان اتفاق بیفتد و درمان آن با توجه به نوع و شدت آسیب، متفاوت است.

علت و درمان زانو درد

این روزها تعداد زیادی از مردم با زانو درد دست و پنجه نرم می کنند. زانو درد یکی از اختلالات معروف است که می‌تواند چه برای آدم‌های پیر و چه برای جوانان و حتی بچه‌ها اتفاق بیفتد. این درد اکثر به علت ساییدگی و آسیب مفصل‌های زانو رخ می‌دهد.

شدت درد زانو با توجه به نوع آسیب، متغیر است. جدا از هزینه‌های سرسام آوری که برای درمان زانو درد و عمل زانو وجود دارد، درصورتی که به موقع درمان نشود، در طولانی مدت اثرات نامطلوبی باقی می‌گذارد.

غالبا زانو درد در اثر استفاده بیش از حد، کم تحرکی، گرم و سرد نکردن بدن موقع ورزش و یا کشش نامناسب بدن عارض می‌شود

از راه‌های درمان این عارضه انجام تمرینات ورزشی برای زانو درد و حرکات اصلاحی است که می‌تواند به بهبود علائم و کاهش درد زانو در کودکان، جوانان و سالمندان کمک کند.

ایا ورزش باعث زانو درد میشود؟

آیا نگران هستید که ورزش کردن موجب صدمه‌ی بیشتر یا درد در زانوهایتان شود؟ تا زمانیکه پزشک‌تان بگوید که ورزش برای شما ضرری ندارد، بهترین کاری که می‌توانید انجام بدهید، تقویت عضلاتی است که زانوهای شما را پشتیبانی می‌کنند و انعطاف‌پذیر نگاه داشتن آنها است.

نکات زیر را در هنگام انجام تمرینات ورزشی زانو درد در نظر داشته باشید:

1. ابتدا ورزش را به آرامی شروع کنید و در طول زمان، به تدریج عضلات خود را تقویت کنید.
2. ورزش کردن هرگز نباید موجب ایجاد درد یا افزایش درد در زانو شود.
3. کوفتگی عضلات پس از انجام تمرین‌های سخت طبیعی است، ولی در صورت زانو درد شدید، تیر کشیدن یا درد ناگهانی در عضلات یا مفاصل، باید انجام تمرینات را متوقف کنید و با پزشک‌تان مشورت کنید.

تمرینات منظم ورزشی نتایج بسیار مفیدی برای افزایش انعطاف پذیری کمر و گردن دارد و به درمان درد ستون فقرات کمک می‌کند. همچنین انجام تمرینات ورزشی و انواع حرکات اصلاحی به پیشگیری از بیماری‌ها، حفظ تناسب اندام، ایجاد شادابی و نشاط، افزایش قدرت بدنی، سلامتی قلب و عروق و سایر مواردی که کم و بیش اطلاع دارید کمک می‌کند. اما آنچه بسیار اهمیت دارد این است که بهترین روش برای پیشگیری از دردها و ناهنجاری‌های ستون مهره‌ها، انجام ورزش منظم است.

می‌دانید که تمرینات منظم ورزشی، آمادگی و تحمل قلب و عروق فرد را افزایش می‌دهد و خطر برخی بیماری‌ها مثل سکته را کم می‌کند. همچنین ورزش باعث می‌شود که فرد از نظر روانی احساس شادابی کند و تناسب اندام وی حفظ گردد.

عده‌ای ورزش را برای تناسب اندام و عده‌ای دیگر برای افزایش قدرت، انعطاف‌پذیری و ورزشکار شدن انجام می‌دهند. داشتن یک برنامه تمرینی منظم و مناسب به شما کمک می‌کند تا زندگی سالم و به دور از هرگونه دردهای پا، کمر و گردن داشته باشید.

«حقیقت این است که ورزش منظم، مهمترین چیزی است که شما می توانید برای کمک به سلامت ستون فقرات، به خود هدیه کنید.»

برای تشخیص و درمان درد ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های بعدی مهره‌ها لازم است در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه شود.

نکات مهم در ورزش که باید بدانید

نکات مهم در ورزش که باید آن را رعایت نمایید عبارتند از:

1. تمرینات باید به صورت منظم و مرتب انجام شود.
2. همواره تمرینات را از سبک آغاز کرده و به تدریج آنها را سخت کنید.
3. کمی درد حین انجام تمرین طبیعی است اما بعد از پایان تمرینات نباید هیچ گونه دردی باقی بماند.
4. تمرینات درمانی برای کمر و گردن نباید سبب افزایش درد در ناحیه ساق پا و یا دست شود.
5. هنگام فعالیت‌های کششی در ناحیه کمر و گردن، از باز شدن و تا شدن بیش از حد این نواحی پرهیز کنید.
6. از تمرینات کششی پیش و پس از تمرینات بدنی باید استفاده کرد. (به اصطلاح گرم کردن و سردکردن بدن)
7. به هنگام حرکات کششی، به طور طبیعی نفس بکشید و نفس خود را حبس نکنید.
8. اگر کار بدنی انجام می‌دهید یا به ورزش‌های دیگر مثل فوتبال می‌پردازید، بدن‌تان برای بازسازی خود زمان کافی نخواهد داشت، پس باید بین جلسات خود زمان استراحت بیشتری قرار دهید.
9. زمان استراحت را بین ۶۰ تا ۹۰ ثانیه حفظ کنید. این زمان برای ریکاوری مناسب است و پس از آن می‌توانید بار دیگر به عضلات فشار بیشتری وارد کنید تا تستسترون بیشتری در بدن آزاد شود.
10. برای بدست آوردن عضله بدون چربی باید به این دو ماده غذایی توجه کنید: پروتئین و کربوهیدرات.

ورزش برای درمان درد ستون فقرات کمر و گردن

انواع ورزش برای درمان درد ستون فقرات که در ادامه معرفی نموده و می‌تواند مفید باشد، عبارتند از:

1. تمرینات هوازی (Aerobic)
2. تمرینات انعطاف پذیری بدن

تمرینات هوازی (Aerobic)

تمرینات هوازی سبب افزایش فعالیت قلب و ریه می‌شود و آمادگی یا تحمل قلبی عروقی را بیشتر می‌کند. فعالیت‌های منظم، تکراری و پویا (دینامیک) مثل دویدن، دوچرخه سواری، شنا، راه‌رفتن و پیاده‌روی که بیش از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد، تمرینات هوازی محسوب می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهد افرادی که قلب و عروق سالمی دارند کمتر دچار درد کمر و گردن می‌شوند. بنابراین اگر می‌خواهید ستون مهره‌های سالمی داشته باشید نباید فواید تمرینات هوازی را نادیده بگیرید.

دویدن، پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و سایر فعالیت‌های ورزشی برای کمر و گردن مناسب هستند. (البته اگر به روش معقول، منطقی و درست انجام شوند.)

هنگام ورزش تعداد ضربان قلب و تعداد تنفس افزایش می یابد. افزایش تعداد ضربان قلب هنگام ورزش از فرمول زیر بدست می آید:

۰/۷ * (سن – ۲۲۰)

مثلا ضربان قلب یک فرد ۴۰ ساله هنگام تمرین می تواند به ۱۲۶ برسد:

۱۸۰ =۴۰ – ۲۲۰
۱۲۶ = ۰/۷*۱۸۰

معمولا پس از انجام ورزش‌های هوازی تعداد ضربان قلب و دفعات دم و بازدم تنفس افزایش می‌یابد. هنگامی می‌توان گفت این تمرینات مناسب است که پس از انجام آنها دفعات تنفس آنقدر افزایش نیابد که مانع گفتار قابل فهم فرد شود. بلکه ضمن افزایش تعداد ضربان و تنفس، سخن گفتن فرد چندان با مشکل همراه نشود.

تمرینات ورزشی برای افزایش انعطاف پذیری بدن

همان گونه که قبلا هم گفتیم یکی از علل شایع دردهای گردن و کمر، سفتی مفصلی و فقدان انعطاف پذیری بدن است. در مواقعی که عضله یا مفصل، خشک یا سفت است، در محدوده دامنه حرکتی درد احساس می‌شود. بنابراین یکی از علائم سفتی عضله یا مفصل، محدودیت دامنه حرکتی و درد در انتهای دامنه می‌باشد.

به عنوان یک قانون بد نیست بدانید چنانچه در حرکات شما محدودیت به وجود آمده باشد و در انتهای آن حرکت درد حس شود، شما نیاز به تمرینات انعطاف پذیری بدن دارید.

تمرینات انعطاف پذیری ستون مهره‌های گردن

برای انجام تمرین انعطاف پذیری گردن، طاقباز بخوابید و چانه را تو دهید. این تمرین برای کشش عضلات و رباط‌های سفت پشت گردن عالی است. در ابتدا این تمرین را در حالت طاقباز انجام دهید، سپس تمرین تو دادن چانه را در حالت نشسته انجام دهید. حتی می توان به تدریج تمرین را درحالت ایستاده همانند شکل هم انجام داد.

این تمرین برای افرادی که ناگزیرند سر و گردن خود را در حالت خم شده به جلو نگه دارند مناسب است. این تمرین استرس و تنش را کم می کند.

خم کردن سر و گردن و قسمت‌های بالای پشت به عقب، موقعی که احساس سفتی در سرتاسر بالای پشت و قائده گردن می‌کنید مفید است. ابتدا در حالی که چانه تو است گردن را کمی به عقب خم کنید و سپس گردن را کاملا به عقب خم کنید.

بتدریج بهتر است تمرین تو دادن چانه را از حالت طاقباز به وضعیت نشسته پیشرفت دهید. این تمرین برای افرادی مفید است که شغل و حرفه آنان نیازمند نگه داشتن سر و گردن در وضعیت خمیده است.

برای تمرکز کشش به قسمت بالای پشت و پایین گردن همراه با این تمرین چانه را هم تو بدهید.

تمرینات انعطاف پذیری خم شدن کمر به جلو

چنانچه گودی کمر شما زیاد است و زمانی که به جلو خم می‌شوید کمرتان سفت است، این تمرین با کشش عضلات کمر به شما کمک می‌کند. برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کنید:

1. یک زانو را خم کرده و آن را تا امکان به قفسه سینه خود نزدیک کنید.
2. سپس به مدت ۱۰ الی ۱۵ ثانیه آن را داخل شکم نگهدارید.

بهتر است این تمرینات ۱۰ الی ۲۰ مرتبه تکرار شوند تا انعطاف پذیری کمر حفظ شود. این تمرین ممکن است در مواردی که بیرون زدگی دیسک وجود دارد، درد بیمار را شدیدتر کند.

تمرینات انعطاف پذیری خم شدن کمر به سمت عقب

اگر گودی کمر شما از بین رفته است و یا هنگام خم شدن به سمت عقب احساس سفتی می‌کنید، تمریناتی که در ادامه بیان می‌شود به افزایش انعطاف پذیری کمر شما کمک می‌کند. این تمرین بخصوص برای افرادی مفید است که عادت دارند به حالت خمیده به جلو بایستند یا بنشینند و یا حرکات خم شدن به جلو و یا بلند کردن بار را انجام می‌دهند.

این تمرینات انعطاف پذیری کمر به این صورت است که فرد با کمک بازوها، تنه را به عقب خم می‌کند. این تمرین یک کشش غیرفعال بر روی عضلات کمر ایجاد می‌کند. همچنین این تمرین را می‌توان در حالت ایستاده نیز انجام داد.

این تمرینات را می‌توان هربار پس از نشستن یا خم شدن به جلو و بلند کردن بار به تعداد ۵ تا ۱۰ بار انجام داد. توجه داشته باشید تمرینات خم شدن به عقب برای افرادی که گودی کمر آنها زیاد است و انعطاف پذیری زیادی در حرکت خم شدن به عقب دارند، مضر است.

تمریناتی برای افزایش انعطاف پذیری خم کننده‌های ران

ایستادن به مدت طولانی و سفتی عضلات خم کننده ران، باعث افزایش گودی کمر می‌شود. در صورتی که عضلات خم کننده ران سفت باشد، گودی کمر زیاد می‌شود و مشکلات ستون فقرات بوجود می آید.

با انجام تمرینات کششی می‌توان سفتی آن را کاهش داد و آن را به حالت طبیعی بازگردانید.

تست کوتاهی عضلات خم کننده ران

برای تست کوتاهی عضلات خم کننده ران، مطابق شکل روی زمین نرم و یا روی تخت طاقباز دراز بکشید و یک زانو را به طرف شکم خم کنید. چنانچه ران پای دیگر از روی زمین یا تخت بلند شود و یا زاویه بین ران و ساق پا کم شود، نشانه این است که عضلات خم کننده ران شما کوتاه است.

در حالت عادی با خم کردن یک زانو داخل شکم پشت ران با سطح زمین یا تخت در تماس است. هنکام انجام این کشش سعی کنید گودی کمر شما زیاد نشود.

تمریناتی جهت افزایش انعطاف پذیری چرخش تنه

چنانچه در زمان چرخش تنه احساس سفتی می‌کنید، طاقباز بخوابید و ران‌ها و زانوها را خم کنید، بطوری که ران‌ها به داخل شکم خم شود. سپس آنها را به یک طرف بچرخانید. این تمرین ناحیه وسط پشت مهره‌ها را کشش می‌دهد.

میتوان کشش را در حالتی انجام داد که فرد زانوها و ران‌هایش را خم کرده، به طوری که کف پاها روی زمین واقع شود. سپس زانوها به یک سمت بچرخد و بعد به سمت دیگر. در مراحل پیشرفته می‌توان با انداختن یک پا روی پای دیگر به صورت ضربدری چرخش تنه را انجام دهید.

توجه داشته باشید که اگر می‌خواهید کمر خود را به راست بچرخانید، سر را باید به سمت چپ بچرخانید. دقت کنید که شانه‌هایتان از روی زمین بلند نشود. هر تمرین را ۱۰ الی ۱۵ ثانیه نگه دارید.

چسبندگی عصب دست یا سندرم تونل کارپال یک بیماری نسبتا شایع است که باعث احساس بی‌حسی و درد در ناحیه مچ دست می‌شود.

چسبندگی عصب دست یا سندرم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال یک وضعیت نسبتا شایع است که دست و مچ دست، آرنج و شانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم چسبندگی عصب دست شامل بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و گزگز و درد، معمولا در انگشت شست و سه انگشت اول دست است.

سندرم تونل کارپال زمانی اتفاق می‌افتد که عصب محیطی که از ساعد به سمت دست می‌آید در فضایی بنام تونل کارپال باریک شده و تحت فشار قرار می‌گیرد.

۹ تاندون که باعث ایجاد انعطاف در سه انگشت اول و انگشت شست می‌شود نیز از داخل تونل کارپال می‌گذرند. هر چیزی که باعث شود تونل کارپال کوچکتر شود (و عصب میانی را تحت فشار قرار دهد) می‌تواند منجر به چسبنگی عصب مچ دست شود.

تمرینات ورزشی در درمان سندرم تونل کارپال

اگر علائم خفیف یا متوسط چسبندگی عصب دست یا سندرم تونل کارپال داشته باشید، ممکن است با چند تمرین ساده احساس بهتری پیدا کنید. اما به یاد داشته باشید که مطالعات زیادی در رابطه با اینکه چقدر این تمرینات موثر واقع خواهند شد انجام گرفته است.

بهترین نتایج را در صورتی می‌گیرید که این تمرینات همراه با سایر روش‌ها، مانند استفاده از مچ بند و انجام فعالیت‌های چرخشی باشد تا بدین ترتیب احساس کشش در دست و مچ تان کمتر شود.

هنگامی که تمرینات دست را برای درمان سندرم تونل کارپال انجام می‌دهید به یاد داشته باشید این مانند رفتن به باشگاه برای کاهش وزن نیست. ضرب‌المثل نابرده رنج گنج میسر نمیشود را فراموش کنید. ایجاد فشار باعث بدتر شدن علائم چسبندگی عصب دست خواهد شد.

به آرامی شروع کنید تا شاهد روند بهبودی باشید. اگر مطمئن نیستید که ورزش مناسب شما است یا نه، با پزشک خود مشورت کنید.

آیا تمرینات ورزشی مناسب‌ترین راه درمان چسبندگی عصب دست هستند؟

اگر شغل یا سرگرمی موردعلاقه شما باعث فشار روی دست‌ها و مچ دست شما می‌شود، ممکن است منجر به سندرم تونل کارپال باشد. شاید شما بعضی از علائم مانند سوزش یا بی‌حسی در انگشتان خود داشته باشید و می‌خواهید مطمئن شوید که این حالت بدتر نمی‌شود.

برای درمان علائم سندرم تونل کارپال تمرینات و حرکات ورزشی متعددی وجود دارند که با انجام آنها نه تنها درد مچ دست کاهش می‌یابد بلکه از تشدید بیماری و نیاز به جراحی نیز پیشگیری می‌کند.

علت چسبندگی عصب دست ها

به طور کلی مهمترین علت چسبندگی عصب دست ها شامل موارد زیر است:

• بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید، آرتریت روماتوئید و دیابت
• حرکات مکرر دست، به خصوص اگر مچ دست خم شده باشد، به طوری که دستانتان پایینتر از مچ دست قرار گیرد.
• بارداری

درمان خانگی برای سندرم تونل کارپال

باوجود اینکه سندرم تونل کارپال می‌تواند ناراحت‌کننده بوده یا دردناک باشد ولی می‌توانید آن را در خانه درمان کنید. اولین قدم متوقف کردن فعالیت‌هایی است که باعث ایجاد فشار می‌شوند.

فعالیت‌هایی که فکر می کنید باعث بی‌حس شدن و درد در مچ دست تان می‌شود را کم کنید یا کنار بگذارید. هنگامی که علائم شما بهبود می‌یابد، می‌توانید فعالیت را مجددا از سر بگیرید.

روشهایی که برای درمان خانگی چسبندگی عصب دست پیشنهاد می‌شود، شامل موارد زیر است:

• مچ دستتان را در تشت یخ به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه هر یک یا دو ساعت بشویید.
• درد شبانه را با تکان دادن آرام دست و مچ دست تان و یا با آویزان کردن آن از کنار تخت تسکین دهید.
• مچ‌بند از داروخانه بخرید تا باعث صاف ماندن مچ شود. می‌توانید شب‌ها از این مچ بند استفاده کنید تا از خم‌شدن بیش از حد مچ دست در هنگام خواب جلوگیری کند.
• برای کاهش درد، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف کنید.
• NSAID ها را همراه با غذا و پس از مشاوره با پزشک مصرف کنید تا مطمئن شوید که با سایر داروهایی که شما ممکن است مصرف کنید تداخل نخواهد داشت.
• دست خود را در آب گرم غوطه‌ور کنید (با درجه حرارت بین ۹۲ تا ۱۰۰ درجه) و به آرامی حرکت داده و خم کنید. اینکار را سه تا چهار بار در روز انجام دهید.

ورزش برای درمان چسبندگی عصب دست

اگر به دنبال ورزش برای تقویت عصب دست هستید و یا از بیماری سندرم تونل کارپال رنج می‌برید، تمرین‌های زیر برای این منظور پیشنهاد می‌شود:

• اشاره به سقف
• مشتتان را باز و بسته کنید
• دستتان را تکان دهید
• لمس انگشتان دست
• کشش‌های ساده مچ دست
• روانکاری تاندون ها
• نرم کردن اعصاب
• مقاومت مچ دست
• چرخش مچ دست
• فشار دادن با دست برای افزایش قدرت گیرایی

اشاره به سقف

اشاره به سقف، اولین ورزش برای چسبندگی عصب دست است. انگشتان دستتان را مانند وقتی که به سمت سقف اشاره می‌کنید، باز کنید. مانند حالتی که به کسی فرمان توقف می‌دهید. ۵ الی ۱۰ بار تکرار کنید.

ورزش برای چسبندگی عصب دست

مشتتان را باز و بسته کنید

برای انجام این تمرین سندروم تونل کارپال، دستتان را مشت کنید. انگشتانتان را تا جایی که می‌توانید باز کنید. ۵ الی ۱۰ بار این کار را تکرار کنید.

ورزش تنگی کانال مچ دست

دستتان را تکان دهید

این ورزش برای تنگی کانال مچ دست فوق‌العاده آسان است. به خصوص در هنگام شب که علائم می‌تواند بدتر شود. مراحل انجام این تمرین به شرح زیر است:

1. اگر با احساس درد یا بی حسی از خواب بیدار می‌شوید، فقط دستتان را تکان بدهید تا کمی دردتان تسکین یابد.
2. آرنج و بازویتان را روی میز بگذارید بطوریکه مچ دست از کناره آویزان شود و کف دستتان به سمت بالا باشد. این تمرین را در حالتی انجام دهید که دستتان بصورت صاف قرار گرفته است.
3. دست خود را بسمت خود ببندید، طوریکه انگشتان به طرف سقف قرار گیرد. ۵ ثانیه نگه دارید.
4. دوباره به حالت صاف برگردید. دستتان را به طرف خارج خم کنید طوریکه انگشتان دست به سمت کف زمین باشد. ۵ ثانیه نگه دارید.
5. دوباره به حالت صاف برگردید. ۱۰ بار تکرار کنید. این تمرین تا سه بار در روز انجام شود.

ورزش برای تنگی کانال دستورزش برای عصب دست

لمس انگشتان دست

نوک انگشتانتان را به نوک انگشت شست بزنید بصورت ایجاد شکل O. چند بار تکرار کنید.

ورزش برای درد مچ دست و گزگز انگشتان

کشش‌های ساده مچ دست

کشش‌های ساده مچ دست پنجمین ورزش برای چسبندگی عصب دست است. مراحل انجام تمرین کشش مچ دست به شرح زیر است:

1. روی میز بنشینید. دست و مچ دست را بصورت مستقیم در مقابل خود نگهدارید بطوریکه کف دست رو به پایین باشد.
2. مچ دست تان را تا جایی خم کنید که انگشتانتان بسمت زمین باشد.
3. برای افزایش کشش از دست دیگر خود استفاده کنید، به آرامی انگشتان را به سمت بدن خود بکشید. ۱۵-۳۰ ثانیه نگه دارید.
4. به حالت اولیه صاف برگردید بطوریکه کف دست به پایین باشد.
5. مچ دست خود را خم کنید تا نوک انگشتان به سمت سقف باشد.
6. با دست دیگر انگشتانتان را به سمت پشت بکشید. ۱۰ بار تکرار کنید.
7. این حرکت اصلاحی تنگی کانال مچ دست را تا سه بار در روز انجام دهید.

ورزش مناسب برای تنگی کانال مچ دست

روانکاری تاندون ها

در این ورزش برای تنگی کانال مچ دست، انگشتان دستتان را در موقعیت‌های مختلف حرکت دهید. بین حرکات فاصله بگذارید و به آرامی به حرکت بعدی بروید.

زمانیکه آرنج تان را خم کرده‌اید و مچ دست‌تان در حالت صاف قرار دارد و به سمت سقف می‌باشد تمرین را شروع کنید و مراحل زیر را طی کنید:

1. انگشتان دست خود را به سمت داخل جمع کنید به طوری که همه آنها در وسط کف دست قرار گیرد و نوک انگشتان کف دستتان را لمس کند.
2. انگشتان دستتان را باز کنید تا بصورت L شکل در آید و انگشت شست در حالت ریلکس باشد.
3. انگشتان دست را طوری جمع کنید که نوک انگشتانتان کف دستتان را لمس کند، بطوریکه انگشت شست بین سایر انگشتان قرار گیرد و در تماس با انگشت اشاره باشد.
4. انگشتان را مکررا بصورت مشت جمع کنید.
5. این تمرین را دو تا سه بار در روز انجام دهید و هر بار ۱۰ بار تکرار کنید.

ورزش برای چسبندگی مچ دست

نرم کردن اعصاب

مانند تمرین آخر، چند حرکت را همراه با این انجام دهید. به آرامی و با ملایمت اینکار را انجام دهید. مراحل انجام این تمرین عبارت است از:

1. آرنج خود را خم کنید و در حالیکه مچ دستتان صاف است مشت کنید.
2. انگشتان را صاف نگهدارید، مچ دست بصورت مستقیم و انگشست شست بصورت تاشده قرار گیرد.
3. مچ دست خود را ببندید تا انگشت شستتان در داخل و نزدیک انگشتان دیگر قرار گیرد.
4. انگشت شست را به سمت بیرون بکشید.
5. به این صورت نگهدارید اما ساعد را به طرف بیرون بچرخانید.
6. با استفاده از دست دیگرتان انگشت شست‌تان را به سمت پایین برای ایجاد کشش بیشتر بکشید. این کار را فقط چند ثانیه انجام دهید.
7. این تمرین را سه تا پنج بار تکرار کنید.
8. این ورزش برای تنگی کانال دست را دو تا سه بار در روز انجام دهید.

کاهش فشار و درمان چسبندگی عصب دست با ورزش

مقاومت مچ دست

مراحل انجام تمرین مقاومت مچ دست به صورت زیر است:

1. روی میز بنشینید.
2. ساعد، مچ دست و دست خود را روی میز قرار دهید طوریکه کف دست‌تان به سمت پایین باشد، همان دستی که مبتلا به سندرم تونل کارپال است.
3. دست‌های خود را با زاویه ۹۰ درجه و بصورت مشت کرده روی هم قرار دهید، به طوری که دستان علامت بعلاوه را نشان دهند.
4. دست پایین خود را بالا ببرید و با دست بالایی مقاومت کنید. این فشار را در عضلات ساعد احساس خواهید کرد.
5. این تمرین را چند بار در روز تکرار کنید.

ورزش برای گرفتگی کانال دست

چرخش مچ دست

برای این تمرین می‌توانید بنشینید یا سر پا بمانید. مراحل انجام تمرین چرخش مچ دست به شرح زیر است:

1. وزنه یک پوند یا یک کنسرو لوبیا را در دست بگیرید.
2. در حالیکه آرنج‌هایتان در طرفین بدن قرار دارد، ساعد خود را بالا ببرید تا شکل L ایجاد شود. ساعدتان باید موازی با کف زمین باشد.
3. مچ دست خود را به طور صاف نگهدارید طوریکه کف دست به سمت پایین باشد.
4. مچ دست خود را پایین خم کنید.
5. دوباره صاف نگهدارید.
6. ۱۰ بار تکرار کنید.
7. این ورزش سندروم تونل کارپال را تا سه بار در روز انجام دهید.

ورزش چسبندگی عصب دست

فشار دادن با دست برای افزایش قدرت گیرایی

یک جفت جوراب گلوله شده یا یک توپ لاستیکی نرم را فشار دهید. ۵ ثانیه نگه دارید. ۱۰ بار تکرار کنید. این ورزش را تا سه بار در روز انجام دهید.

ورزش برای تنگی کانال کارپال

افراد دارای مشکل چسبندگی مچ دست چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنند؟

اگر این درمان‌های خانگی در عرض یک الی دو هفته درد را کاهش ندهد ممکن است زمان مراجعه به یک پزشک ارتوپدی که تخصص آن درمان استخوان‌ها، مفاصل و عضلات باشد، رسیده باشد.

اگر آسیب جدی به عصب میانی وارد شده باشد برای پیشگیری از بین رفتن حس یا عملکرد آن، پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند. جراحی عبارتست از برش بافتی که در مچ دست از عصب میانی عبور می کند تا بدین ترتیب باعث کاهش فشار شود.

دیسک کمر یک بیماری شایع به شمار می‌رود که بسیاری از مردم از آن رنج می‌برند. دیسک کمر شدید می‌تواند زندگی بیمار را مختل کند و باعث شود نتواند بسیاری از کارهای روزمره خود را انجام دهد. در این موارد درمان فوری دیسک کمر از جمله جراحی دیسک کمر ضروری است.

فتق دیسک کمر

دیسک های کمر صفحاتی هستند که به عنوان بالشت بین ستون مهره‌ها عمل می‌کنند و آثار ناشی از حرکت را بر ستون فقرات کاهش می‌دهند. هر دیسک به یک دونات ٰژله‌ای شباهت دارد که قسمت داخلی را بافت نرم‌تری پوشانده است.

تغییرات دیسک ناشی از بالا رفتن سن و برخی آسیب‌ها می‌تواند باعث پارگی قسمت مرکزی آن شود. پارگی و بیرون‌زدگی غیرطبیعی قسمت مرکزی دیسک، فتق دیسک نام دارد. معمولا از فتق دیسک کمر تحت عنوان لغزش دیسک یاد می‌شود. لغرش دیسک بیشتر در سطح مهره‌های ۴ و ۵ کمری رخ می‌دهد.

درمان‌های مربوط به فتق دیسک کمر بر اساس شدت علائم، شامل فیزیوتراپی، داروهای شل کننده عضله، داروهای مسکن، داروهای ضد التهاب، تزریق نقطه‌ای کورتیزون (تزریق ابی دوران) و اقدامات جراحی است.

درمان قطعی دیسک کمر به شدت و علائم آن بستگی دارد. اگر چه می‌توان با رعایت برخی اقدامات به بهبودی کامل دست یافت، در برخی موارد به علت پایدار بودن علائم انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد. علائم مربوط به دیسک کمر می‌تواند به سایر بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی شباهت داشته باشد.

عوامل بوجود آمدن دیسک کمر

عوامل متعددی می‌توانند ریسک ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهند. برخی از انتخاب‌های زندگی مانند مصرف تنباکو، ورزش نکردن به صورت منظم و ناکافی بودن مواد مغذی می‌توانند در کاهش سلامت دیسک نقش داشته باشند.

با افزایش سن، برخی از تغییرات بیوشیمیایی طبیعی منجر به خشک شدن تدریجی دیسک می‌شود که بر میزان قدرت و استقامت دیسک تاثیر می‌گذارند. به عبارت دیگر، افزایش سن می‌تواند منجر به کاهش توانایی دیسک برای دفع ضربات ناشی از حرکت شود. دفع ضربات، اصلی‌ترین وظیفه دیسک است.

نامناسب بودن وضعیت بدن (قوز کردن) و برخی از حرکات نادرست باعث اعمال فشار بر مهره‌های کمر می‌شود و بر توانایی طبیعی مهره‌ها برای تحمل وزن بدن تاثیر بگذارد.

عوامل فوق در کنار آسیب مهره، بلند کردن اجسام سنگین و مواردی از این قبیل از جمله عوامل ایجاد دیسک کمر به شمار می‌روند. به عنوان مثال برداشتن اجسام سنگین به طور نادرست می‌تواند باعث اعمال فشار بر دیسک و حرکت دیسک به سمت بالا شود.

علائم دیسک کمر

علائم دیسک کمر با توجه به محل دقیق دیسک و نوع ریشه اعصاب تحت فشار، متفاوت است. در بخش زیر شایع‌ترین علائم دیسک کمر را بیان می‌کنیم. با این حال ممکن است هر فرد علائم متفاوتی داشته باشد. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• درد دوره‌ای یا ثابت کمر، در هنگام راه رفتن، سرفه، عطسه، یا ایستادن به مدت طولانی بدتر می‌شود.
• اسپاسم عضلات کمر
• سیاتیک، دردی که از نزدیک کمر یا باسن شروع می‌شود و تا ساق، پنجه، یا ران امتداد می یابد.
• ضعف عضلات پا
• بیحسی پا یا ساق
• کاهش عکس العمل قوزک یا زانو
• تغییر در عملکرد مثانه یا روده

مراحل فتق دیسک

به طور کلی مراحل دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• انحطاط
• برجستگی دیسک
• بیرون زدگی دیسک
• جدا شدن دیسک
  درمان دیسک کمر

انحطاط

با گذر زمان و بالا رفتن سن، دیسک شروع به خشک شدن می‌کند و انعطاف‌پذیری خود را از دست داده و شکننده می‌شود.

برجستگی دیسک

برخی از آسیب‌های روزانه می‌توانند با گذر زمان باعث بیرون زدگی ماده ژله‌ای و نرم بین مهره‌ها با ایجاد حباب در کنار بافت‌های رشته‌ای شوند. معمولا به این حالت، برجستگی دیسک گفته می‌شود. برجستگی دیسک به اشتباه، لغزش دیسک نامیده می‌شود.

بیرون زدگی دیسک

بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که هسته مرکزی از لایه بیرونی بافت بیرون بزند اما هنوز درون دیسک قرار داشته باشد.

جدا شدن دیسک

جدا شدن دیسک زمانی رخ می‌دهد که ماده ژله‌ای دیسک به خارج از بافت نشت کند و به درون کانال نخاع آزاد شود.

راههای تشخیص دیسک کمر

برای تشخیص بیماری دیسک کمر باید پزشک علاوه بر بررسی سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی او از روش‌های تشخیصی زیر برای بیماری دیسک کمر و علت دیسک کمر استفاده کند:

• اشعه ایکس
• ام آر آی
• میلوگرام
• سی تی اسکن
• الکترومیوگرافی (EMG)

اشعه ایکس

در این روش تشخیصی از پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی برای عکسبرداری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و سایر اعضا استفاده می‌شود.

ام آر آی

تصویرسازی تشدید مغناطیسی ام آر آی یک روش تشخیصی است که برای عکسبرداری، از فرکانس‌های رادیویی و مغناطیسی استفاده می‌کند. در این روش، به کمک یک کامپیوتر تصاویر دقیقی از اعضا و ساختارهای درون بدن گرفته می‌شود.

میلوگرام

در این روش ماده رنگی به درون کانال نخاع تزریق می‌شود تا بتوان به کمک اشعه ایکس تصاویر دقیقی از ساختارهای بدن را به دست آورد.

سی تی اسکن

اسکن توموگرافی رایانه‌ای (سی تی اسکن)، در این روش تشخیصی به کمک اشعه ایکس و فناوری کامپیوتر، از زوایای مختلف تصاویری از استخوان، عضله، بافت چربی و سایر اعضا گرفته می‌شود. تصاویر سی تی اسکن دقیق‌تر از عکسبرداری به کمک اشعه ایکس است.

الکترومیوگرافی (EMG)

یک روش تشخیصی است که میزان عکس‌العمل یا فعالیت الکتریکی عضله را در پاسخ به تحریک عصب عضله می‌سنجد.

درمان دیسک کمر

پزشک براساس موارد زیر، روش درمان دیسک کمر مناسب را تعیین می‌کند:

• سن بیمار، سلامت کلی بیمار و تاریخچه پزشکی
• شدت بیماری
• نوع
• میزان تحمل بیمار در ارتباط با برخی داروها، روش‌ها، یا درمان‌ها
• انتظارات بیمار در روند درمان

معمولا درمان دیسک کمر محتاطانه اولین قدم برای کنترل بیماری دیسک کمر است. این اقدام شامل موارد زیر است:

• در برخی موارد، استراحت مطلق بسیار مفید است.
• آموزش به بیمار در خصوص نحوه صحیح راه رفتن می‌تواند باعث کاهش درد یا جلوگیری از آسیب دیدن دیسک شود.
• استفاده از کمپرس سرد و گرم اقدام درمانی بسیار مفیدی است.
• کنترل وزن می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
• استفاده از محافظ مخصوص کمر می‌تواند به کاهش درد و پیشگیری از بدتر شدن علائم کمک کند.

در صورتی که موارد فوق مفید واقع نشد، می‌توان روش‌های زیر را پیشنهاد داد:

• داروها
• ورزش درمانی
• عمل جراحی

درمان دارویی دیسک کمر

پزشک برای کنترل درد یا شل شدن عضلات اقدام به تجویز داروهای زیر می‌کند:

• تزریق اپی دورال کورتیزون
• داروی کورتیزون خوراکی (مانند پردنیزون یا متیل پردنیزون)
• داروهای ضدالتهاب (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) مانند ایبوبروفن، و ناپروکسن
• سدیم

ورزش برای دیسک کمر

ورزش درمانی برای درمان درد دیسک کمر شامل فراصوت، برنامه‌های ورزشی، پیام درمانی و سایر گزینه‌های موجود است. ورزش برای علائم جدید فتق دیسک توصیه نمی‌شود.

از سوی دیگر، تقویت عضلات کمر و شکم در پیشگیری و درمان مشکلات شدید کمر مسئله بسیار مهمی است. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، ورزش درمانی و یوگا برای کاهش کمردرد‌های شدید بسیار مفید هستند.

کشش ساده عضلات می‌تواند برای بهبود علائم مربوط به فتق دیسک بسیار مفید باشد. باید کشش عضلات را به آهستگی و با دقت شروع کرد. تمرینات کششی شامل خم شدن، کشش کمر به سمت عقب و سایر حرکات است.

جراحی دیسک کمر

اگر مواردی که تاکنون ذکر کرده‌ایم مفید واقع نشود، ممکن است پزشک برداشتن دیسک بیرون‌زده را پیشنهاد نماید. در حال حاضر روش‌های جراحی متعددی برای درمان فتق دیسک وجود دارد. پزشک بر اساس وضعیت بیمار و مزایای هر روش برای جراحی فتق دیسک، یک روش مناسب را انتخاب می‌کند.

جراحی دیسک شامل میکرودیسکتومی و جراحی باز است، که در روش اول پزشک از ابزارهای کوچک جراحی استفاده می‌کند. در صورتی که بیمار دچار سندروم دم اسب باشد انجام فوری عمل جراحی ضروری خواهد بود.

در عمل جراحی بیمار بیهوش می‌شود. پزشک در قسمتی که دیسک بیرون زده است برشی را روی کمر ایجاد می‌کند. ممکن است پزشک برای دستیابی به محل دیسک، تعدادی از استخوان‌های کمر را جدا کند. معمولا قسمت بیرون زده دیسک و سایر قسمت‌های شل، از محل دیسک برداشته می‌شوند.

پس از اتمام جراحی و ترخیص بیمار به منظور پیشگیری از فتق سایر دیسک‌ها محدودیت‌هایی در خصوص میزان فعالیت بیمار اعمال می‌شود و پزشک به او اجازه نمی‌دهد، تا زمانی که بهبودی حاصل می‌شود بیمار به مدت چند هفته فعالیت جسمالی داشته باشد.